Algemene baten en lasten

Op basis van onze nominale uitgangspunten vindt structurele bijstelling van de budgetten plaats. Het betreft bijstelling naar prijspeil 2026 voor de volgende onderdelen:

• Loongevoelige budgetten met 2,97%, structureel € 7,3 miljoen;
• Prijsgevoelige budgetten met 2,86%, structureel € 3,2 miljoen.
• Subsidiebudgetten met 4,23%, structureel € 4,5 miljoen.

Voor loon- en prijsbijstellingen was vanuit de septembercirculaire nog een bedrag van € 2,6 miljoen beschikbaar, zodat de budgetten per saldo met € 12,4 miljoen verhoogd worden.
Hierbij moet opgemerkt worden dat in het kader van de invulling van de stelpost Effectief en EfficIënt de compensatie voor de materiële budgetten met € 0,37 miljoen verlaagd wordt.

Ons financieel systeem JD Edwards (hierna JDE) moet vervangen worden omdat de leverancier per 01-01-2026 stopt met de ondersteuning. Het systeem is in de loop der jaren gekoppeld met heel veel primaire systemen (voor dienstverlening aan de burger) als ook interne systemen (zoals salarisverwerking). Dit betekent dat er voor het platform vele gebruikers zijn van alle afdelingen. Door de jaren heen is er op het platform ook veel maatwerk ontwikkeld. JDE is daarmee een belangrijke ruggengraat in de organisatie met koppelingen naar vele andere systemen. Dit betekent dat het vervangen van JDE een complex project is. Complex zowel op ICT gebied (koppelingen, maatwerk, implementatie en conversie) als ook organisatorisch (veel mensen moeten op een andere manier gaan werken met waarschijnlijk andere processen). Wij ontkomen er niet aan om dit systeem te gaan vervangen.
We vervangen de functionaliteiten in JDE door de best passende IT-oplossingen: Nieuw gemeentelijk financieel systeem en direct daaraan gekoppelde apps, zoals scanfunctionaliteit; Subsidiesysteem; Begraafplaatsen; Wagenpark en voorraadbeheer; Koppelingen.

Het beeld is op dit moment dat de structurele kosten binnen bestaande budgetten moeten kunnen worden opgevangen. We maken op basis van wat we nu weten een inschatting van de incidentele kosten.
Aangezien aanbestedingen nog lopen of nog uitgezet gaan worden voor het nieuwe systeem en enkele overige gekoppelde toepassingen die nu in JDE zijn vormgegeven, hebben we nu een eerste inschatting gemaakt van de incidentele kosten die vervanging met zich meebrengt. Het gaat om onder meer externe ondersteuning bij implementatie van systemen, opleidings- en trainingskosten, kosten voor adoptie- en communicatie en tijdelijk dubbele kosten voor systemen. Een deel van deze incidentele implementatiekosten kunnen we naar verwachting uit bestaande budgetten dekken voor een bedrag van € 335.000 voor 2026 en voor 2027.
De inzet van diverse projectleiders door de verschillende deelprojecten van de vervanging van JDE zijn hier niet in de kostenopstelling meegenomen. We hanteren hierbij het uitgangspunt dat deze gedekt kunnen worden uit bestaande budgetten voor projectleiderskosten.

Tilburg blijft groeien. Deze groei leidt tot hogere inkomsten uit gemeentelijke heffingen (o.a. OZB, afvalstoffen- en rioolheffing) maar ook tot een toenemende druk op het team Basis Registraties. Het werk van dit team is direct gerelateerd aan het bijvoorbeeld het aantal inschrijvingen in de Basisregistratie Personen (BRP), Basisadministratie Adressen en Gebouwen (BAG), Heffingen en het aantal woningtaxaties, bezwaren en beroepen. Zo zien we bijvoorbeeld afgelopen jaren een explosieve groei in het aantal WOZ bezwaren. De formatie is niet meegegroeid met de stad, wat risico’s met zich meebrengt voor de continuïteit en kwaliteit van onze wettelijke taken en inkomsten.

De inzet van robots (Robot Proces Automation) in diverse processen heeft de hoge werkdruk niet volledig kunnen compenseren. Daarom is een herijking van de formatie noodzakelijk van 5,5 fte, deels door herschikking van bestaande functies. Deze uitbreiding is gericht op het versterken van de capaciteit bij heffingen, adresonderzoek, WOZ-waarderingen, bezwaarafhandeling en teamleiding. De kosten van deze uitbreiding bedragen € 565.000 per jaar.

De resterende middelen per eind 2026 worden in 2027 en 2028 aangewend als (gedeeltelijke) dekking voor de structurele financieringsbehoefte van het digitaliseringsbeleid vanaf 2027 (zie toelichting bij Nieuw Beleid Digitalisering).

Bij de jaarlijkse zogenoemde technische doorrekening van de programmabegroting worden op basis van nieuw berekende uurtarieven en ureninzet de kosten van activiteiten doorberekend naar de velden/activiteiten in onze begroting. Uit deze technische doorrekening ontstaat altijd een administratief saldo. Dit ontstaat onder meer door een nieuwe urenverdeling, nieuwe uurtarieven, groei of krimp van de formatie en weglekeffecten naar gesloten exploitaties. Dit saldo kan positief of negatief zijn. Bij de programmabegroting 2023 is afgesproken om dit saldo op voorhand jaarlijks mee te nemen in de begroting zodat het in de integrale afweging kan worden meegenomen. Het structurele effect vanuit de technische doorrekening van de programmabegroting 2025 bedraagt voor 2026 en verder: 2026: 400 V; 2027: 434 V; 2028: 445 V; 2029: 445 V.

Jaarlijkse indexering op basis van prognose prijspeil 2026.

De uitvoeringsbegroting 2025 voor de gastheer taken in het kader van jeugd is bijgesteld naar loonsom en prijspeil 2025 en 2026. Het structurele effect vanwege loonindexatie bedraagt circa € 134.000. De bijstelling als gevolg van de uitbreiding van de contractuele uren wordt gemeld op het veld jeugd. De totale bijstelling van de regionale uitvoeringsbegroting jeugd en de ontvangen bijdragen van de deelnemende gemeenten wordt gemeld op veld Samen en Dichtbij.

Om de stijging van het tarief rioolheffing in 2026 te maximeren op 12,5% wordt de voorziene onttrekking aan de egalisatiereserve rioolheffing met € 0,1 miljoen verhoogd tot € 2,9 miljoen. Voor de jaren na 2026 wordt uitgegaan van een gelijkmatige tariefsverhoging en van een stand van de egalisatiereserve ultimo 2029 van € 3 miljoen.

Tilburg moet voor haar inwoners bereikbaar, benaderbaar, herkenbaar en toegankelijk zijn, onder andere door het vergroten van transparantie en inzet op dienstverlening. We zeggen wat we doen en doen wat we zeggen; we geven duidelijke en eerlijke informatie. Dit vereist dat we heldere, klantvriendelijke en gestroomlijnde processen hebben, er meer aandacht en bewustzijn is voor ambtelijk vakmanschap bij alle medewerkers, en dat we invulling geven aan wet- en regelgeving en de beginselen van behoorlijk bestuur. Kortom: een betrouwbare overheid zijn. In het akkoord Meer voor Elkaar hebben we dit als belangrijk onderwerp opgenomen. Dit vraagt ook om aanpassingen en investeringen in de bedrijfsvoering van de gemeente, o.a. op het gebied van procesoptimalisatie en informatiehuishouding.

De hoofddoelstelling van het programma is: transparantere toegankelijke en betrouwbare dienstverlening.
We zetten ons actief in om waarde te leveren aan onze klanten, zijn goed bereikbaar en benaderbaar, reageren met kwaliteit, bieden toegankelijke informatie, maken onze besluitvorming helder, voorspelbaar en begrijpelijk, en communiceren eerlijk en open. Onderliggende doelstellingen zijn: betrouwbare processen en ketens, zorgvuldige en rechtmatige behandeling van gegevens, professioneel ambtelijk vakmanschap, versterking van integriteit onder medewerkers en een versterkte veilige publieke taak.

Het programma biedt een overkoepelende structuur voor de interne aspecten van de belangrijke pijlers voor een duurzame en betrouwbare dienstverlening aan onze inwoners:

1. Wet Open Overheid 
2. Informatie & Privacy
3. Integriteit
4. Veilige publieke taak
5. Dienstverlening

De middelen worden enerzijds aangewend voor incidentele en structurele formatie, maar ook voor opleiding, ondersteuning en het kunnen uitvoeren van integriteitsonderzoeken. Voor 2026 en 2027 kan een gedeelte van de kosten uit bestaande (incidentele) budgetten gedekt worden. Voor een bedrag van € 142.000 komt deze dekking uit budget op het veld financiering en algemene dekkingsmiddelen wat daar is opgenomen.

Organisatieontwikkeling is belangrijk om te kunnen blijven inspelen op interne en externe ontwikkelingen. Het verder versterken van de netwerkorganisatie binnen de gemeente Tilburg is een belangrijke stap om samenwerking en efficiëntie te bevorderen, zodat lopende werkzaamheden en veranderingen samenkomen.
Naast de concernopgave ‘organisatieontwikkeling nabij en verbonden’, is organisatieontwikkeling ook onderdeel van de afdelingen en grote opgaven. In de huidige fase van de ontwikkeling van onze organisatie is het belangrijk om in samenhang op bepaalde doelen te versnellen. Daarnaast heeft de concernopgave Gebiedsgericht Werken grote impact op onze organisatie. Wij willen in de concernopgave organisatieontwikkeling dan ook de basis leggen voor onze toekomstige organisatie, waarbij gebiedsgericht werken een belangrijk leidend principe is, maar ook andere grote opgaven, transities en lijnorganisatie worden meegenomen.
Belangrijkste doelen binnen dit programma zijn: bewuster keuzes maken, integraler samenwerken en consistenter inrichten en sturen. Het programma is vastgesteld voor de periode 2025-2027. Dekking van de kosten voor de inzet worden binnen bestaande budgetten afgedekt (directiebudget, projectleidersbudget). Zie ook paragraaf bedrijfsvoering voor meer informatie over organisatieontwikkeling.

Onderzoeksbureau Berenschot heeft in 2024 en onderzoek uitgevoerd naar de positie en organisatie van concerncontrol in onze gemeente. Daarbij is onder meer de conclusie dat control voornamelijk op financiën is gericht. De control op beleid en organisatie komt onvoldoende uit de verf. Er is meer aandacht en een bredere focus nodig vanuit concerngedachte waarbij onderwerpen brede control, risicomanagement, informatievoorziening en compliance onderwerpen zijn die meer aandacht verdienen. Daarbij willen we meer duiding op informatie om tot meer strategische sturing te komen. Daarbij het drie lijnen model van control als uitgangspunt te nemen. Hiermee ligt er een taak in de ontwikkeling van de organisatie om tot een versterking van control te komen, niet alleen op corporate niveau maar ook binnen de afdelingen zelf (1e lijn). Een versterkte corporate control draagt bij aan een goede strategische sturing, verantwoording en transparantie, een goed systeem van risicomanagement en efficiënte inzet op de aspecten Beleid, Organisatie en Middelen. Als richting is geadviseerd om tot een inzet van 5 tot 7 fte te komen als apart team voor concerncontrol. Deze worden in de loop van het implementatietraject ingevuld.

Ter verlenging van het Gebiedsgericht werken tot en met december 2027 en ter aanvulling op de al reeds gestorte middelen voor 2026 wordt er € 5,7 miljoen gestort in de reserve Transitiefonds Gebiedsgericht werken en Inwonersparticipatie, met als doel het op peil houden van de huidige inzet én acceleratie van de verdere ontwikkeling van de gebiedsteams en het Gebiedsgericht werken. Via deze middelen zullen er bestedingen plaatsvinden na de huidige looptijd van het transitiefonds. Daarom wordt gevraagd de looptijd van de reserve te verlengen tot en met 2027.

In deze bestuursperiode is er extra aandacht gekomen voor de maatschappelijke effecten van digitalisering. Langs vijf pijlers wordt hier uitvoering aan gegeven: Innovatie & Wendbaarheid, Digitale Inclusie, Data & Ethiek, Duurzame i-voorzieningen. Klantgedreven dienstverlening is de vijfde pijler die middels de kadernota Klantgedreven dienstverlening wordt vormgegeven. Middelen ten behoeven van digitalisering worden ingezet voor:

• Mee kunnen doen aan o.a. landelijke ontwikkelingen zoals Common Ground, waarmee innovatieve, nieuwe technologieën in huis gehaald kunnen worden.
• Het structureel borgen van de taken voor digitale inclusie en toegankelijkheid. Het benodigde flankerende beleid om extra voorzieningen en opleidingen aan te bieden voor inwoners die digitaal niet mee kunnen in de maatschappij.
• Data: het structureel bijhouden en door ontwikkelen van het algoritmeregister om zo meer transparantie te bieden.
• Het structureel borgen van de ethische toetsing. De aansluiting bij een Brabantse ethische commissie.
• Het verder op orde brengen van de informatiehuishouding zodat nieuwe technologische kansen ten aanzien van data en AI volledig kunnen worden benut.

De kosten bedragen jaarlijks € 830.000 structureel. Dekking voor 2026 en 2027 hiervan kan (deels) plaatsvinden uit de middelen in de reserve Digitalisering en Klantgedreven dienstverlening die naar verwachting nog beschikbaar zijn (in 2026 € 830.000; in 2027 € 200.000).

In 2026 verkennen we de aanpak en organisatie in het kader van weerbare samenleving. De snel veranderende geopolitieke verhoudingen en verslechterde internationale veiligheidssituatie vragen namelijk ook onze lokale aandacht. We moeten weerbaarder worden tegen eventuele acties die op onze vitale infrastructuur worden uitgevoerd. Dit kan terugslaan op de continuïteit van onze bedrijfsvoering en onze aandacht vragen om situaties in de stad tegemoet te kunnen treden (denk aan logistiek, communicatie, leveringszekerheid van voedsel, zorg, energie).

Het in 2024 vastgestelde verbeterplan klachten “omgaan met klachten en onvrede op zijn Tilburgs” wordt uitgevoerd via het daarvoor ontwikkelde Klachten Coördinatie Punt (KCP). Naast formele Awb klachten worden voortaan ook uitingen van onvrede als een nieuw type klacht in behandeling genomen. We bereiken daarmee een lerend effect door naast formele klachten ook uitingen van onvrede te zien als een spiegel voor onze organisatie.
Uitingen van onvrede zijn in aantallen beduidend hoger dan de formele Awb klachten. In 2024 waren er maar liefst 487 uitingen van onvrede verricht, ten opzichte van 162 formele Awb klachten (op een totaal van 649). Als gevolg hiervan is duidelijk dat de uitingen van onvrede capaciteit verlangen waarin thans niet is voorzien.
Het klachten coördinatie punt wordt aangevoerd door de centrale klachten coördinator. Om klachten (waaronder uitingen van onvrede) informeel en laagdrempelig te behandelen zijn er decentrale klachtenbehandelaars in het KCP aangesteld. Dit is niet bij iedere afdeling structureel belegd, met als gevolg dat het risico is dat de insteek uit het verbeterplan niet realistisch is vanwege capaciteitsdruk én/of druk op de uitvoeringspraktijk. Sommige decentrale klachtbehandelaars doen dit "erbij" met als gevolg dat er geen urgentie aan wordt toegekend.
Deze kritische factoren blijken ook uit het jaarverslag klachten 2024. Om hierin tegemoet te komen worden middelen ingezet om de uitingen van onvrede zorgvuldig te behandelen conform het vastgestelde verbeterplan, dat ook door de gemeenteraad is omarmd.

De middelen in de reserve Ontwikkeling Informatisering (ROI) worden ingezet voor vernieuwingsimpulsen op het gebied van en met behulp van IT. Voor 2026 is een bedrag van € 1,2 miljoen beschikbaar. Vanuit de organisatie wordt door de directeur bedrijfsvoering jaarlijks op basis van aanvragen besloten voor welke projecten ROI-middelen worden toegekend.

In de begroting 2026 zijn diverse incidentele voorstellen opgenomen, waardoor er een begrotingstekort van € 2,551 miljoen ontstaat, dit wordt gedekt uit de reserve Incidentele Opgaven. Daarnaast wordt het positieve begrotingssaldo 2027 ad € 1,399 miljoen ingezet om de reserve Incidentele Opgaven aan te vullen.